Τα άτυπα αθλητικά μουσεία» που χάνονται στο πέρασμα του χρόνου (φωτορεπορτάζ)

Καταστήματα ΟΠΑΠ, καφενεία, ταβέρνες, σε πολλές πόλεις και γειτονιές της χώρας, αποτελούσαν για χρόνια άτυπα μουσεία αθλητικής ιστορίας, ειδικά σε τοπικό επίπεδο, αφού η διακόσμησή τους ήταν γεμάτη από ανάλογα φωτογραφικά στιγμιότυπα.

Πρόκειται για χώρους που ανεξάρτητα από την επίσημη εμπορική τους χρήση, αποτελούσαν και αποτελούν στέκια για κόσμο που έχει ως σημεία αναφοράς τη γειτονιά του, τη πόλη του, την ομάδα του.

Η μεγάλη αλλαγή έγινε στο καταστήματα ΟΠΑΠ των οποίων η εσωτερική διακόσμηση άλλαξε τα τελευταία χρόνια και εμφανισιακά «ομογενοποιήθηκαν». Όταν παρατηρήσαμε τις πρώτες αλλαγές, συχνά και με αλλαγές ιδιοκτησίας στα καταστήματα αυτά, αναζητήσαμε σε αρκετά την συνέχιση της προβολής τέτοιου υλικού. Μάταιος κόπος ή καλύτερα με πενιχρά αποτελέσματα. Σημαντικές στιγμές της αθλητικής ιστορίας όχι μόνο για κάθε περιοχή, αλλά σε πολλές περιπτώσεις και ευρύτερα, είχαν «αποκαθηλωθεί» και στην καλύτερη των επιπτώσεων θα βρίσκονται σε αποθήκες και πατάρια.

Η επέκταση του τζόγου με την τοποθέτηση οθονών «έφαγε» χώρο από εκεί που ήταν αναρτημένες φωτογραφίες από την τοπική αθλητική ιστορία. Έτσι οι νέες γενιές δεν έχουν την ευκαιρία, ούτε από την περιέργεια που θα τους δημιουργούσε η παρατήρηση ιστορικών φωτογραφιών, να «συνδεθούν» με άλλες εποχές πιο ρομαντικές.

To καφενείο έμεινε, η ομάδα (Φωστήρας Οβρυάς στην Πάτρα) δεν υπάρχει πια. Οι αναμνήσεις όμως διατηρούνται.

Πιστεύουμε ότι έως ένα σημείο η εξέλιξη αυτή είναι αναστρέψιμη αρκεί να υπάρχει θέληση. Η κατεύθυνση διάσωσης και έκθεσης ιστορικού υλικού σπάνιου, αφού κάθε περιοχή είχε τα «δικά» της, μπορεί να βρει έστω μία μικρή γωνιά. Είναι κρίμα η επέλαση του τζόγου και του στοιχηματισμού να σβήσει τις αναμνήσεις για τις ρίζες του αθλητισμού.

Κάπως καλύτερα είναι τα πράγματα σε καταστήματα εστίασης, καφενεία και ταβέρνες, αφού εκεί το μεράκι του κάθε ιδιοκτήτη είναι η κινητήριος δύναμη. Και εδώ όσο «φεύγουν» οι παλιές γενιές, τόσο η τάση διάσωσης της ιστορικής μνήμης αδυνατίζει.

Τα τελευταία χρόνια βρεθήκαμε συμπτωματικά σε τέτοιους χώρους, σε κουρείο στη Νέα Ιωνία που ο ιδιοκτήτης είναι πρώην διαιτητής (Βασίλης Στεφανίδης), σε καταστήματα εστίασης στην Πάτρα, αλλά και σε ένα κατάστημα ΟΠΑΠ στη Νέα Ιωνία, (ένα το τονίζουμε γιατί έχουμε επισκεφτεί πολλά σε πολλές περιοχές) που «κάτι είχε μείνει» για να θυμίζει τα παλιά στο ποδόσφαιρο και τα λιγότερο παλιά στο μπάσκετ.

Από την άλλη μάθαμε για μία σημαντική και ενδιαφέρουσα συλλογή με φανέλες που συντηρεί ιδιώτης στην Κρήτη. Βρίσκεται στα Χανιά και είναι το Μουσείο Εθνικής Ελλάδος – Γαλανόλευκος Φάρος που ξεπερνά τα 3500 εκθέματα.

Σε αρκετές περιοχές υπάρχουν παλαίμαχοι που επιχειρούν να διασώσουν την αθλητική ιστορία και εκδηλώνουν τέτοιες προσπάθειες, που γνώμη μας είναι πρέπει να αγκαλιαστούν από τους Δήμους με εξασφάλιση χώρου για αθλητικό μουσείο, με την καλύτερη εκδοχή να στεγαστεί σε εγκαταστάσεις δημοτικών γηπέδων, σαν αίθουσα επισκέψεων για σχολεία, ιδιώτες, κλπ.

Μία τέτοια προσπάθεια είχε ξεκινήσει για λογαριασμό των παλαιμάχων των συλλόγων της Νέας Ιωνίας ο παλαίμαχος Γιώργος Ουσταμπασίδης, αλλά η διετία της πανδημίας φρέναρε την εξέλιξή της. Εξαιρούμε από την προσέγγισή μας στα θέματα αυτά της διάσωσης ιστορικού υλικού, τα μεγάλα σωματεία που έχουν τον κόσμο, την οργανωτική δομή και τις οικονομικές δυνατότητες να το πράξουν για τον εαυτό τους (και αρκετά το έχουν ήδη κάνει). Επικεντρώνουμε κυρίως στη βάση του ερασιτεχνικού αθλητισμού και σε περιοχές της επαρχίας.

Όσο ο αθλητισμός χάνει την προβολή της κοινωνικής του διάστασης και της ιστορίας του και γίνεται μόνο η αφορμή για τζόγο, τόσο η άκρατη εμπορευματοποίησή του θα φτάσει νομοτελειακά στην απαξίωση ακόμα και του «προϊόντος», όπως έγινε και στις παράπλευρες δραστηριότητες στο Μουντιάλ του Κατάρ, αλλά και αγωνιστικά με παίκτες που καταλήγουν στυμμένες λεμονόκουπες από τις συνεχείς υποχρεώσεις.

Τόσο θα ενισχύονται παρακμιακά φαινόμενα όπως ο παράνομος στοιχηματισμός ακόμα και σε ερασιτεχνικές διοργανώσεις.

Φυσικά θα είναι λάθος να μείνουμε μόνο στο ποδόσφαιρο, καθώς υπάρχουν και άλλα σπορ που και αυτά πρέπει να βρουν τη θέση τους στη διάσωση της προσφοράς τους σε όλες τις ιστορικές εποχές.

Να ρίξουμε και την ιδέα: Μήπως πρέπει οι ανά την Ελλάδα συλλέκτες, να αξιοποιηθούν από τις αθλητικές αρχές για να φτιαχτούν και αθλητικά μουσεία?

Επιλογή που θα την υποστηρίζαμε και θα την ενισχύαμε με κάθε τρόπο.

Έρευνα & φωτο: Nάσος Μπράτσος

Φωτο Χανίων: FB μουσείου Εθνικής Ελλάδος – Γαλανόλευκος Φάρος

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΦΩΤΟ: Από δύο καταστήματα ΟΠΑΠ στη Μυτιλήνη