«Η βιολογική καλλιέργεια των αμπελώνων μας είναι στο DNA των κρασιών μας»

Η πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του κτήματος Σπυρόπουλου, Κωνσταντίνα Σπυροπούλου που έχει ταυτιστεί στη συνείδηση του κόσμου με το καλό κρασί ελληνικής προέλευσης, μιλάει στο ΟΚ! για τη μακρά -από το 1860-οικογενειακή παράδοση της εταιρείας που ηγείται, την πολυπαραγοντική δουλειά του οινοποιού και το στρατηγικό της σχέδιο για μια ανταγωνιστική και βιώσιμη αμπελουργία.

Ήταν μονόδρομος για εσάς να ασχοληθείτε με την οινοποιία, δεδομένου ότι έχετε οικογενειακή παράδοση στον τομέα;

Δεν ήταν ακριβώς μονόδρομος. Από τη στιγμή που ολοκλήρωσα τις σπουδές μου ξεκίνησα να εργάζομαι εκτός της οικογενειακής επιχείρησης. Έχω πίσω μου μια αρκετά σημαντική καριέρα σε θέσεις ευθύνης, πάντα εντοπισμένες στην πρωτογενή παραγωγή και μεταποίηση, μια και αυτό ήταν το αντικείμενο των σπουδών μου. Έχω υπάρξει περίπου δέκα χρόνια διευθύντρια της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Ελαιολάδου και Ελιάς σε εποχές παντοκρατορίας των αγροτικών συνεταιρισμών και έχω δουλέψει πολύ στενά με ανθρώπους σε όλη την αγροτική Ελλάδα. Δυστυχώς, η απώλεια του αδελφού μου ήταν η συνθήκη που κατέστησε μονόδρομο την ενασχόλησή μου με την οικογενειακή επιχείρηση.

Συμπληρώθηκαν 34 χρόνια από την ίδρυση του Κτήματος Σπυρόπουλου. Υπήρξατε πρωτοπόροι στην παραγωγή του ελληνικού κρασιού και από τους πρώτους που καθιερώσατε τη βιολογική καλλιέργεια. Πώς ξεκίνησε η ενασχόληση της οικογένειάς σας με την οινοποιία;

Έχουν περάσει 34 χρόνια από την ίδρυση και 30 από την πρώτη οινοποίηση του Κτήματος Σπυρόπουλου, ενός κτήματος πραγματικά πρωτοποριακού από πολλές απόψεις κατά την «πρώιμη» περίοδο της σύγχρονης ελληνικής οινοποιίας. Το Κτήμα ήταν από τα πρώτα που ασχολήθηκαν εκτεταμένα με τη βιολογική καλλιέργεια και χρησιμοποιώντας το Μοσχοφίλερο ως βάση δημιούργησε ροζέ κρασί από αυτή την ποικιλία, αλλά και αφρώδη οίνο με τη μέθοδο Charmat. Ωστόσο, όχι άδικα, θεωρούμε πως η ιστορία του Κτήματος ξεκινά από το 1860, από τα πρώτα αμπέλια που καλλιεργούσε και οινοποιούσε η οικογένεια, πέντε γενιές πίσω.

Σήμερα οι αμπελώνες του Κτήματος, με επίκεντρο τα δύο οινοποιεία, βρίσκονται στο κέντρο της Πελοποννήσου, μέσα σε δύο εμβληματικές περιοχές ΠΟΠ: το οροπέδιο της Αρχαίας Μαντινείας και την περιοχή της Αρχαίας Νεμέας.

Το πρώτο οινοποιείο του Κτήματος βρίσκεται στην καρδιά της Αρκαδίας, στην «πολυάμπελο» Μαντινεία, σε υψόμετρο 650 μέτρων, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα από τα τείχη, την αγορά και το θέατρο της αρχαίας πόλης. Σχεδιάστηκε το 1987 από τον καθηγητή της Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ δρ Αργύρη Πετρονώτη. Πυρήνας του οινοποιείου της Μαντινείας είναι ο αυστηρός, τυπικός, πέτρινος αρκαδικός πύργος που κυριαρχεί στο μοντέρνο κτίριο, παντρεύοντας το παλιό με το καινούριο, όπως ακριβώς το κρασί είναι το αποτέλεσμα του παντρέματος της παράδοσης με την τεχνολογία. Καταμεσής στους ιδιόκτητους, βιολογικά καλλιεργούμενους αμπελώνες με Μοσχοφίλερο, οινοποιούνται όλα τα λευκά και τα αφρώδη κρασιά μας. Το δεύτερο οινοποιείο, σχεδιασμένο από τον Γιώργο Σκούρτη και την Έλενα Σταυροπούλου, βρίσκεται στην Αρχαία Νεμέα, στην καρδιά ενός ιδιόκτητου αμπελώνα 110 στρεμμάτων, φυτεμένου με την ποικιλία Αγιωργίτικο, σε υψόμετρο από 377 έως 406 μέτρα. Το οινοποιείο της Νεμέας διαθέτει προς το παρόν μόνο αυστηρά βιομηχανικούς και παραγωγικούς χώρους, μαζί με το κελάρι των βαρελιών, χωρητικότητας 700 τεμαχίων, όπου δημιουργούνται, ωριμάζουν και παλιώνουν όλα τα ερυθρωπά και ερυθρά προϊόντα του Κτήματος Σπυρόπουλου από το 2008.

Ποιο ήταν το κίνητρο για να επικεντρωθείτε στη βιολογική καλλιέργεια;

Η βιολογική καλλιέργεια των αμπελώνων μας είναι στο DNA των κρασιών μας. Δεν είναι τυχαίο ότι και στην οπτική μας ταυτότητα δεν είναι κάτι που κραυγάζουμε, γιατί απλά το θεωρούμε αναπόσπαστο κομμάτι μας. Το Κτήμα ξεκίνησε τη βιολογική καλλιέργεια το 1993. Να επισημάνω ότι το 1991 δημοσιεύτηκε πρώτη φορά η νομοθεσία της Ε.Ε. για τη βιολογική καλλιέργεια και τον Ιούνιο του 1993 εγκρίθηκε από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης η εταιρεία ΔΗΩ ως εταιρεία ελέγχου και πιστοποίησης των βιολογικών προϊόντων. Έκτοτε το Κτήμα είναι ίσως ο παλιότερος και μονιμότερος πελάτης της. Πέρα όμως από τη δική μας προσήλωση ως φιλοσοφία στη βιολογική παραγωγή, τώρα πια γνωρίζουμε την υπεροχή των σταφυλιών που έχουν καλλιεργηθεί βιολογικά.

Πριν από τέσσερα χρόνια παραλάβατε τη σκυτάλη από τον πατέρα σας, Νώντα Σπυρόπουλο. Πώς επιδιώξατε να διαφοροποιηθείτε από εκείνον δίνοντας νέα πνοή στη δραστηριοποίησή σας;

Η προηγούμενη από μένα γενιά που «έτρεξε» με αξιώσεις το Κτήμα είχε έναν διαφορετικό ιστορικό ρόλο να επιτελέσει. Ήταν μια γενιά που είχε βγει από τις ταραγμένες δεκαετίες του ’40 και του ’50 και βρισκόταν σε ένα μεταίχμιο. Στην περίπτωση της οικογένειας Σπυρόπουλου, επιλέχθηκε η δημιουργική διέξοδος μέσω της δημιουργίας του Κτήματος. Ήταν η δική τους –κατά κάποιον τρόπο– αναπτυξιακή πρόταση για την αρκαδική ύπαιθρο και τη χώρα γενικότερα. Σήμερα οι ανάγκες έχουν αλλάξει καθώς τα οινικά αιτήματα είναι πλέον διαφοροποιημένα. Η μετάβαση, όπως συμβαίνει σε κάθε αλλαγή σελίδας, προφανώς είχε τις δυσκολίες της και για τις δύο πλευρές. Παράλληλα ωστόσο στη μετάβαση αυτή εμφιλοχώρησε και η γόνιμη προσδοκία ότι το Κτήμα έχει να προσφέρει τη δική του οινική πρόταση, σε ένα κοινό ολοένα πιο απαιτητικό και πιο εκλεπτυσμένο.

«Είμαστε τυχεροί ως χώρα και έχουμε ποικιλίες ιδιαίτερες που δεν συναντώνται στον υπόλοιπο κόσμο»

Ποια κρασιά σας είναι τα πιο ευπώλητα;

Ως ένα οινοποιείο που η δραστηριότητά μας ξεκίνησε από τη Μαντινεία και το Μοσχοφίλερο, είναι λογικό η ΠΟΠ Μαντινεία μας να είναι το πιο εμπορικό μας κρασί. Και όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά κυρίως στο εξωτερικό, όπου έχει ρόλο να επιτελέσει. Ακολουθεί το Μελιαστό μας, ένα από τα πρώτα ροζέ που λανσαρίστηκαν στην ελληνική αγορά, το οποίο φέτος θα κάνει την έκπληξη σε νέα συσκευασία. Sold out κάθε χρόνο είναι και τα αφρώδη μας, Ωδή Πανός Μαντινεία και Ωδή Πανός Ροζέ.

Ποια είναι η σωστή στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει ένας επαγγελματίας του κλάδου σας;

Διαρκής αναζήτηση, όχι εφησυχασμός, νέες προτάσεις για τους ανθρώπους που πίνουν κρασί, νέα εικόνα.

Είναι πρόκληση για εσάς να έχετε προσωπικά τον απόλυτο έλεγχο και την επίβλεψη της λειτουργίας των δύο οινοποιείων σας;

Είναι μεγάλη πρόκληση. Ξέρετε, η δουλειά του οινοποιού είναι πολυπαραγοντική. Ξεκινάει από τον αμπελώνα, την καλλιέργεια της γης, συνεχίζει μέσα στο οινοποιείο, όπου έχουμε τις ζυμώσεις του κρασιού, δηλαδή ένα πολύπλοκο βιολογικό φαινόμενο, συνεχίζει με την τυποποίηση του κρασιού και την εμπορία του, όπου απαιτεί δεξιότητες branding, marketing, PR, εμπορίας, και φτάνουμε μέχρι τις εξαγωγές, όπου εκεί χρειάζεται γνώση γλώσσας αλλά και κατανόηση αγοράς. Με δεδομένο ότι τα περισσότερα ελληνικά οινοποιεία είναι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, μπορείτε να φανταστείτε ότι ο οινοποιός πρέπει να τα κάνει όλα. Όταν στην εξίσωση προστίθενται και δύο συναρπαστικά αμπελοτόπια, όπως η Μαντινεία και η Νεμέα, τότε ακόμα περισσότερο. Όμως είμαι πολύ τυχερή που έχω δίπλα μου μια εξαιρετική ομάδα. Χωρίς την ομάδα αυτή, τον Γιώργο, την Ελένη, τον Χρήστο, τον Θανάση, τη Ζέτα, τη Μαρία, τον Ανδρέα και τον Μιχάλη, δεν θα μπορούσα να τα καταφέρω.

Πώς βλέπετε το μέλλον της οινοποιίας στην Ελλάδα;

Είμαι πολύ αισιόδοξη ότι το ελληνικό κρασί κάθε χρόνο θα πηγαίνει και καλύτερα. Τα τελευταία χρόνια, με αιχμή του δόρατος το Ασύρτικο και το ΠΟΠ Σαντορίνη, το ελληνικό κρασί αρχίζει να γίνεται γνωστό πέρα από τις κλασικές αγορές με το έντονο ελληνικό στοιχείο. Το ελληνικό κρασί, με τις αυτόχθονες ποικιλίες του, είναι hot και με τη βοήθεια των εξαιρετικών οινοποιήσεων των παραγωγών μας κάθε χρόνο θα ανεβαίνει και πιο ψηλά. Προφανώς θα πρέπει και εμείς ως οινοποιοί να διαφυλάξουμε τη φήμη που χτίζεται και να προσπαθούμε κάθε χρόνο να ξεπερνάμε τον εαυτό μας. Από την άλλη, δεν μπορώ να μην τονίσω το σημαντικό θέμα που υπάρχει με την εγκατάλειψη των αμπελιών. Η αμπελοκαλλιέργεια οινοποιήσιμων σταφυλιών παρουσιάζει αρνητικά δεδομένα τις τελευταίες δεκαετίες, με κύριο χαρακτηριστικό την πρωτοφανή μείωση των εκτάσεων, οι οποίες από το 1990 έως σήμερα παρουσιάζουν μείωση της τάξης του 26,88%. Όπως παρουσιάστηκε σε ένα συνέδριο για το μέλλον της αμπελουργίας που έγινε στις 23 και 24 Μαΐου στα Ιωάννινα, θα πρέπει αρχικά να αντιμετωπιστούν τα αίτια και τα προβλήματα που οδηγούν στη διαχρονική και συνεχή μείωση των εκτάσεων, με βασικό παράγοντα την έλλειψη κερδοφορίας της αμπελοκαλλιέργειας. Σε αυτό συντελούν ο κατακερματισμένος κλήρος, το χαμηλό εισόδημα, το δραματικά αυξημένο κόστος παραγωγής, ειδικά την τελευταία τετραετία, η απουσία αποτελεσματικών πολιτικών, αλλά και η απροθυμία των κατόχων αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων να ενταχθούν σε συλλογικά σχήματα, ώστε να δημιουργηθούν οικονομίες κλίμακος και να αντιμετωπιστεί εν μέρει το πρόβλημα του κατακερματισμού, η παραοικονομία, η έλλειψη αξιοπιστίας και η ασυμφωνία των βάσεων δεδομένων που παρακολουθούν τον πρωτογενή τομέα. Λύσεις όμως υπάρχουν. Βασικό σημείο αναφοράς και βασική προϋπόθεση είναι η εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδίου για μια ανταγωνιστική και βιώσιμη αμπελουργία, η οποία είναι προϋπόθεση για τη συνέχιση της ανάπτυξης των οινοποιείων και των πωλήσεων επώνυμου ελληνικού κρασιού σε εσωτερικό και εξωτερικό.

Πώς αντιμετωπίζεται μια γυναίκα οινοπαραγωγός στον χώρο σας;

Δεν νομίζω ότι έχω κάποια διαφορετική αντιμετώπιση. Από την άλλη, δεν είναι τυχαίο ότι είμαι η πρώτη γυναίκα πρόεδρος διεπαγγελματικής οργάνωσης στην Ελλάδα. Το ενθαρρυντικό είναι ότι στον χώρο μας έχουμε πολλές νέες γυναίκες οινολόγους, οινοποιούς, που έρχονται από τις σπουδές τους και εμπλουτίζουν με νέες ιδέες τον χώρο μας. Θα μπορούσα ενδεικτικά να αναφέρω τη Θεοδώρα Ρούβαλη, τις αδελφές Τσιμπίδη στη Λακωνία, τη Μαρία Μαλτέζου και τόσες άλλες άξιες συναδέλφισσες. Με χαρά βλέπω επίσης σιγά σιγά οι γυναίκες συνάδελφοι να αξιώνουν και να εκλέγονται σε θέσεις ευθύνης του κλάδου, όπως η Μαίρη Τριανταφυλλοπούλου, που είναι πρόεδρος της Ένωσης Οινοποιών Αμπελουργών Νήσων Αιγαίου αλλά και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Οινοτουρισμού στο πλαίσιο της Διεπαγγελματικής, η Αναστασία Φράγκου, πρόεδρος της Ένωσης Οινοπαραγωγών Αμπελώνα Αττικής, αλλά και οι νεότερες, όπως η Ανδριανή Τσέλεπου, πρόεδρος των Mantinians (οινοποιοί του αμπελώνα της Μαντινείας).

«Η κόρη μου πέρασε δύο μήνες φέτος στη Βουργουνδία, όπου δούλεψε και μυήθηκε στην οινολογία και την αμπελουργία»

Συμφωνείτε ότι τα ελληνικά κρασιά είναι εφάμιλλης γεύσης και ποιότητας με εκείνα του εξωτερικού;

Για την ποιότητα συμφωνώ 100%. Για τη γεύση, θα πω ότι ως χώρα είμαστε τυχεροί και έχουμε ποικιλίες ιδιαίτερες που δεν συναντώνται στον υπόλοιπο κόσμο, άρα η γεύση των κρασιών μας είναι μοναδική. Σε αυτό ακριβώς στηριζόμαστε και ως κλάδος και πάνω σε αυτό έχει έρθει η αύξηση των εξαγωγών. Δεν ξέρω τι επιφυλάσσει το άμεσο μέλλον, αλλά προσωπικά θα ευχόμουν μια μεταστροφή των ελληνικών κρασιών από κρασιά blend και τεχνολογικών σε κρασιά terroir, και «ράτσας». Έχει γίνει ήδη το πρώτο βήμα με την εμφάνιση ποικιλιακών κρασιών, τώρα μένει να πάμε παρακάτω και να παρουσιάσουμε κρασιά που συνδέονται με το κλίμα, το έδαφος, την ποικιλία, τoν αμπελουργό και τον οινοποιό. Αυτό δηλαδή που συνολικά ονομάζουμε terroir.

Εκτός από πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος στο Κτήμα Σπυρόπουλος, επίσης είστε πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Αμπέλου και Οίνου, αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Ένωσης Οινοποιών Αμπελώνα Πελοποννήσου, αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής Δεοντολογίας του Συνδέσμου Οινοποιών Νεμέας και μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου. Είναι δύσκολη η καθημερινότητα μιας γυναίκας που έχει να υπηρετήσει τόσους ρόλους;

Και δεν βάλατε μέσα και τον ρόλο μου ως εξωτερικού μέλους Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, ένας ρόλος ιδιαίτερα τιμητικός. Κοιτάξτε, δεν έχει να κάνει με το φύλο. Όλοι εμείς που μας ενδιαφέρει να πάει λίγο παρακάτω τόσο ο κλάδος μας όσο και γενικά η χώρα πρέπει να βάζουμε πλάτη. Είναι δύ – σκολη η καθημερινότητα αλλά είναι και πολύ τιμητικό να μπορείς να προσφέρεις στον τόπο σου. Προσωπικά για μένα αυτό είναι το πιο σπουδαίο.

Τον ελάχιστο, φαντάζομαι, ελεύθερο χρόνο σας πού τον αφιερώνετε;

Πλην του συντρόφου μου, της κόρης μου και του σκύλου μας, αφιερώνω τον προσωπικό μου χρόνο στην όπερα, στο θέατρο και το διάβασμα. Για αυτό τον λόγο το Κτήμα τα τελευταία τρία χρόνια είναι και χορηγός του Εθνικού Θεάτρου, ενός οργανισμού-στολίδι για την Ελλάδα.

Η κόρη σας σπουδάζει χημικός μηχανικός. Θα θέλατε να συνεχίσει την οικογενειακή σας παράδοση στην οινοποιία;

Θα έλεγα ψέματα αν ισχυριζόμουν το αντίθετο. Όμως δεν παύει να είναι μια δική της προσωπική απόφαση. Εγώ θα προσπαθήσω να δημιουργήσω τους όρους που θα διευκολύνουν μια τέτοια απόφαση. Γι’ αυτό κιόλας φέτος πέρασε δύο μήνες στη Βουργουνδία, όπου δούλεψε και μυήθηκε στην οινολογία και την αμπελουργία, σε μια περιοχή που για μένα είναι η κορυφαία στον κόσμο.

Ποιο είναι ένα ανεκπλήρωτο όνειρό σας το οποίο θα θέλατε να πραγματοποιηθεί μέσα στα επόμενα χρόνια;

Κάθε προσωπικό μου όνειρο περικλείει πάντα την έννοια του ταξιδιού. Θα ήθελα λοιπόν να μπορέσω να βρω χρόνο να ταξιδέψω, όχι για επαγγελματικούς σκοπούς, κάτι που κάνω περισσότερο συχνά απ’ ό,τι θα ήθελα, αλλά για ξεκούραση και χαλάρωση.