Αθλητικοί σύλλογοι και αθλητικές διοργανώσεις που τιμούν την Εθνική Αντίσταση και την ιστορική μνήμη

Στις αθλητικές δραστηριότητες της ΕΠΟΝ (ίδρυση στις 23 Φεβρουαρίου 1943), τόσο στα κατοχικά χρόνια, όσο και αμέσως μετά, έχουμε αναφερθεί διεξοδικά σε προηγούμενες αναφορές μας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει πόσο σήμερα στη χώρα μας και σε εποχές που κυριαρχεί ο επαγγελματικός αθλητισμός και εμφανίζονται φαινόμενα όπως οι δολοφονίες Καμπανού και Κατσούρη, αλλά και ο θάνατος του αστυνομικού Λυγγερίδη σε περιστατικό έξω από το χώρο του γηπέδου, διασώζεται έστω και κατά ένα μέρος η ιστορική μνήμη, για μία εποχή που ο αθλητισμός συμβάδισε με τον απελευθερωτικό, αντιφασιστικό, αντιναζιστικό αγώνα που έδωσε ο ελληνικός λαός.

Αρχικά υπενθυμίζουμε ένα απόσπασμα από συνέντευξη που μας είχε δώσει στο παρελθόν η πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών και Φίλων της ΕΠΟΝ (ΠΕΑΦΕ), Γεωργία Μαχαίρα:

«Ήταν 23 Φεβρουαρίου 1943 όταν με χίλιες προφυλάξεις νεολαίοι της εποχής συγκεντρώθηκαν σε ένα σπίτι στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3 στους Αμπελόκηπους, και ίδρυσαν την ΕΠΟΝ την ενιαία πανελλαδική οργάνωση νέων.

«Μαγιά» της ήταν δέκα οργανώσεις που αυτοδιαλύθηκαν για να συγχωνευτούν στην ΕΠΟΝ και «πρόγονος» που η δομή, η συγκρότηση και η εμπειρία της, έπαιξε σημαντικό ρόλο ήταν η ΟΚΝΕ.

Οι οργανώσεις νέων που συγχωνεύτηκαν ήταν: “Αγροτικής Νεολαίας Ελλάδος”, “Ενιαίας Εθνικοαπελευθερωτικής Εργατοϋπαλληλικής Νεολαίας”, “Ενιαίας Μαθητικής Νεολαίας”, “Ένωσης Νέων Αγωνιστών Ρούμελης”, “Θεσσαλικού Ιερού Λόχου”, “Λαϊκής Επαναστατικής Νεολαίας”, “Λεύτερης Νέας”, “Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος”, “Σοσιαλιστικής Επαναστατικής Πρωτοπορίας Ελλάδος”, “Φιλικής Εταιρείας Νέων”.

Μέσα στα σκληρά χρόνια της κατοχής, οι νεολαίοι βγάζουν και έντυπο τη «Νέα Γενιά», όργανο του κεντρικού συμβουλίου της ΕΠΟΝ. Το πρώτο φύλλο βγήκε στις 22/3/1943 και είναι λίγες μέρες πριν την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821, με την οποία κάνει παραλληλισμό, για τον αγώνα ενάντια στη σκλαβιά.

Και αμέσως ξεκινάει το πλούσιο έργο της ΕΠΟΝ. Ιδρύει σχολεία σε ελεύθερες περιοχές, λέσχες πολιτισμού, δενδροφυτεύσεις, καμπάνιες ενάντια στα ναρκωτικά και τη διαφθορά, αλλά και συνθήματα σε τοίχους, ενημέρωση με τα χάρτινα χωνιά, τους τηλεβόες της εποχής. Ένα από τα συνθήματα της ΕΠΟΝ, ήταν “πολεμάμε και τραγουδάμε”.

Το σύνθημα “πολεμάμε και τραγουδάμε”, δεν ήταν τυχαία έκφραση. Βγήκε από το ξεχωριστό σμίξιμο της χαράς και της πάλης και σήμανε το πιό πλέριο δόσιμο στο ιδανικό του αγώνα, που γίνεται αποπλήρωση και ευτυχία, χαρά και μεθύσι και προέρχονταν από τον πιό δυνατό έρωτα που ένοιωσαν ποτέ τα νιάτα. Τον έρωτα για τη λευτεριά.

Μέσα σε όλα, οι ΕΠΟΝίτες δίνουν τη μάχη να υπάρξει αθλητισμός, να κρατηθεί η νεολαία στα γυμναστήρια και όχι στους τεκέδες, που θα βόλευε τον κατακτητή. Τους οποίους τεκέδες σε αρκετές περιπτώσεις έσπασαν και έκλεισαν οι ΕΠΟΝίτες.

Τα γυμναστήρια γίνονται «κρυφά σχολειά» και κέντρα απελευθερωτικής δράσης, αφού η μαζικότητα που εξασφαλίζουν, διευκολύνει τη μαζική δράση. “Γερό κορμί, γερό μυαλό”, είναι ένα από τα συνθήματα των ΕΠΟΝιτών».

Πράγματι ο ρόλος της Εθνικής Αντίστασης στην απελευθέρωση της χώρας, δεν έχει περάσει απαρατήρητος και από τις επόμενες γενιές που ασχολούνται οργανωτικά – διοικητικά από τον αθλητισμό. Έτσι έχουμε τη συμμετοχή αθλητικών συλλόγων σε εκδηλώσεις τιμής και μνήμης που διοργανώνουν Δήμοι και μαζικοί φορείς, με αφορμή τόσο τοπικές, όσο και πανελλαδικές επετείους.

Έτσι έχουμε δει, για να θυμίσουμε από όσα κατά καιρούς έχουμε γράψει, τον Α.Ο. Νέας Ιωνίας να καταθέτει στεφάνι στην επέτειο του Μπλόκου της Καλογρέζας, την Π.Α.Ο. Αλσούπολης στην ίδια περιοχή να παρατάσσει τους παίκτες του με ανάλογο πανό πριν από αγώνα (το δημοτικό γήπεδο της Νέας Ιωνίας, είναι πολύ κοντά στο μνημείο του Μπλόκου), τον Αμβρυσσέα Διστόμου να έχει ξεναγήσει φιλοξενούμενες ομάδες στον τόπο του Ολοκαυτώματος και το Μαυσωλείο των πεσόντων και από την πλευρά τους οι φιλοξενούμενοι να καταθέτουν στεφάνι. Επίσης γίνεται και αγώνας δρόμου.

Στην Κρήτη ο Α.Ο. Δαμάστας με αφορμή τα 80 χρόνια από το φόρο αίματος που πλήρωσε το χωριό, φόρεσε τιμητικά φανέλα με τα ονόματα των 30 εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς τον Αύγουστο του 1944.

Επίσης ο Ατρόμητος Περιστερίου έχει διοργανώσει σχετική εκδήλωση στο παρελθόν, ενώ οι φίλοι του σε ετήσια βάση καταθέτουν στεφάνι στο μνημείο του Μπλόκου του Περιστερίου.

Τον Παμμηλιακό να έχει συμμετοχές σε εκδηλώσεις για τους εκτελεσθέντες από τους Γερμανούς στη Μήλο. Στην Πάτρα ο Ολυμπιακός Πατρών συμμετέχει στις εκδηλώσεις για το Μπλόκο των Προσφυγικών, ενώ στεφάνι στις ίδιες εκδηλώσεις καταθέτει και ο Άρης Πατρών. Σε εκδηλώσεις στην Καισαριανή, το Βύρωνα, τα Ιλίσια, το Ριζόμυλο Μαγνησίας, Σούλι Παραμυθιάς, Κομμένο Άρτας, συχνές είναι οι συμμετοχές αθλητικών συλλόγων, κυρίως με καταθέσεις στεφανιών, αλλά και με συμμετοχή σε παρελάσεις.

Στα Καλάβρυτα όπως είχε καταγράψει στις 28 Μαρτίου 2019 η εφημερίδα Πελοπόννησος, σε ρεπορτάζ του Πάνου Σακελλαρόπουλου: «Τα Καλάβρυτα δεν ξεχνούν, ούτε στο ποδόσφαιρο! Η ΑΕ Καλαβρύτων «φιλοδώρησε» με 5 γκολ την Αυτόνομη σ’ ένα εύκολο απόγευμα την περασμένη Κυριακή στο δημοτικό στάδιο Καλαβρύτων, στο πλαίσιο της 24ης αγωνιστικής του πρωταθλήματος της Β’ Κατηγορίας.

Ο αγώνας, παραμονή της εθνικής επετείου είχε ιδιαίτερο χρώμα, με τους Καλαβρυτινούς να τιμούν την Αυτόνομη, καθώς ο πρόεδρος της ΑΕ Καλαβρύτων, Τάκης Βαρβιτσιώτης παρέδωσε το Λεύκωμα του Δήμου για το Ολοκαύτωμα και βιβλίο με σπάνιες μαρτυρίες από την εκτέλεση των Καλαβρυτινών τον Δεκέμβριο του ΄43 από τη βιβλιοθήκη του Δημοτικού Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος.

Πρόκειται μια σπάνια τιμή που γίνεται σε αυτή την αντισυμβατική ομάδα που αγωνίζεται στην κατηγορία με σύνθημα τις… αλάνες και πολλούς φίλους από το γνωστό «στέκι» της πλατείας Γεωργίου.

Η διοίκηση της ΑΕΚ θυμήθηκε ότι στις 13 Δεκεμβρίου2018 που βρέθηκε στην Πάτρα για να παίξει με την Αυτόνομη, οι άνθρωποι των γηπεδούχων τίμησαν την ημέρα του εορτασμού της 75ης επετείου του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος και είχαν αναρτήσει πανό που έγραφε “Ποτέ πια άλλα Καλάβρυτα – Κάτω ο φασισμός και ο ναζισμός”.

Οι παίκτες της ομάδας των Καλαβρύτων με τον γενικό αρχηγό, Νίκο Κυριαζή, παρέδωσαν επίσης σε κάθε παίκτη της Πάτρας από μία καρτ-ποστάλ με εικόνες από το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα.
Η ΑΕ Καλαβρύτων, με την έκπληξη που επεφύλαξε στην Αυτόνομη ανταπέδωσε και έδειξε καθαρά ότι ο αθλητισμός δεν έχει χρώμα. Και βέβαια ενώνει τους πάντες και στέλνει μήνυμα ειρήνης και συναδέλφωσης».

Επίσης στο Κακολύρι (Ταξιάρχες Κύμης), τόπο που μάτωσε στις 24 Μαΐου 1944 από τους ναζί κατακτητές, γίνεται η διοργάνωση του «Δρόμου Θυσίας».

Παράλληλα ανάλογες εκδηλώσεις έχουν πραγματοποιήσει τόσο οργανωμένοι φίλοι των ομάδων, όσο και πολιτικοί φορείς, για να τιμήσουν τη μνήμη αντιστασιακών ποδοσφαιριστών ή καλύτερα αθλητών για να μην μείνουμε σε ένα άθλημα, που είχαν ενεργό ρόλο εκείνες τις δύσκολες εποχές, μέσα και έξω από τις γραμμές των γηπέδων (Μουράτης, Γόδας, Κοντούλης, Παπάζογλου, Μαλαβέτας, Αλεξάς, Ιβανόφ, Λιάρος, κλπ).

Ανάλογα φαινόμενα έχουμε εντοπίσει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, θυμίζουμε ένα παράδειγμα, τη συμμετοχή της ομοσπονδίας των Ιταλών αντιστασιακών στη Γαλλία στις εκδηλώσεις τιμής της μνήμης του Ιταλού μετανάστη και ποδοσφαιριστή της ομάδας Red Star Paris (σήμερα στη Β Εθνική της Γαλλίας) Rino Della Negra, που έπεσε μαχόμενος τους ναζί κατακτητές στη Γαλλία, αλλά και του Ιταλού παρτιζάνου Bruno Nerri, ποδοσφαιριστή της Φιορεντίνα.

Η «μπάλα» της ιστορικής μνήμης δεν σταμάτησε στιγμή να κυλάει μέσα και έξω από τα γήπεδα.

Έρευνα: Nάσος Mπράτσος