Όλοι µιλούν για το «θαύµα» της ολλανδικής γεωργίας, µιας χώρας που, αν και µικρή σε έκταση, είναι ηγέτιδα στην παγκόσµια παραγωγή και εξαγωγή τροφίµων.
Πώς έγινε αυτό; Τι κάνει καλύτερα η Ολλανδία από άλλες χώρες; Έχει τη λύση για το πρόβλημα της έλλειψης τροφίμων που απειλεί τον πλανήτη;
Από τη Μαρκέλλα Ρεπανέλη
Ένα από τα µεγαλύτερα προβλήµατα που καλείται να αντιµετωπίσει ο πλανήτης µας στις επόµενες δεκαετίες είναι… η τροφή! Μέχρι το 2050 ο πληθυσµός της γης αναµένεται να φτάσει τα 9 δισεκατοµµύρια που σηµαίνει τεράστια αύξηση στη ζήτηση τροφής και µία από τις µεγαλύτερες προκλήσεις που θα κληθούµε να αντιµετωπίσουµε είναι η έλλειψη τροφίµων! Οι κατεξοχήν χώρες παραγωγής αγροτικών προϊόντων όπως είναι η Αµερική, µε τον τρόπο που καλλιεργούσαν επί δεκαετίες τη γη τους, έχουν φτάσει το έδαφός τους στα όριά του, που πρακτικά σηµαίνει ότι θα δίνει πολύ κακής ποιότητας και µικρές σοδιές χωρίς περιθώρια βελτίωσης. Το µέλλον προοιωνίζεται δύσκολο-αν όχι µαύρο!-για την ανθρωπότητα. Και όµως, υπάρχει µια χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που αυτό το µαύρο φαίνεται να το έχει κάνει… άσπρο! Ποια; Η Ολλανδία!
Στη χώρα µε τις τουλίπες, κάτι γίνεται!
Όταν ακούτε Ολλανδία σίγουρα ο νους σας πάει στα εξής: τουλίπες, ποδήλατα και ενδεχοµένως… νόµιµη µαριχουάνα. Όµως πίσω από αυτές τις απλοϊκές συνειρµικές σκέψεις κρύβεται ένας τέλεια οργανωµένος αγροτικός τοµέας που συνεργάζεται άψογα µε το Πανεπιστήµιο Wageningen, το καλύτερο αγροτικό πανεπιστήµιο του κόσµου, στην επιστηµονική έρευνα σύµφωνα µε έγκυρες λίστες. Τα νούµερα µιλούν από µόνα τους: η Ολλανδία είναι σήµερα η δεύτερη χώρα στον κόσµο µετά τις ΗΠΑ στην παραγωγή και εξαγωγή φρούτων και λαχανικών, οι αγρότες της έχουν καταφέρει να µειώσουν κατά 90% την εξάρτηση της παραγωγής τους από το νερό, σχεδόν έχουν καταργήσει τη χρήση εντοµοκτόνων στην αγροτική παραγωγή και κατά 60% τη χρήση αντιβιοτικών στη ζωική παραγωγή την ίδια στιγµή που είναι µια εξαιρετικά πυκνοκατοικηµένη χώρα µε λίγα ελεύθερα εδάφη για καλλιέργεια.
Τι κάνει… καλύτερα η Ολλανδία;
Σύµφωνα µε το κυβερνητικό portal “Holland Trade and Invest”, που παρουσιάζει τη χώρα σε ενδαφερόµενους επενδυτές, υπάρχουν 5 συγκεκριµένοι λόγοι που κάνουν τον αγροτικό τοµέα της και τον τοµέα των τροφίµων τόσο ελκυστικό, αλλά και λειτουργικό:
1. Η Ολλανδία είναι ηγέτης στις παγκόσµιες εξαγωγές και στις καινοτόµες πρακτικές.
Μαζί µε τις ΗΠΑ και την Ισπανία, η Ολλανδία είναι µία από τις τρεις ηγέτιδες χώρες παγκοσµίως στην παραγωγή φρούτων και λαχανικών. Το ένα τέταρτο όλων των εξαγωγών σε λαχανικά της Ευρώπης προς τρίτες χώρες προέρχεται από την Ολλανδία. Ο ολλανδικός αγροτικός τοµέας είναι πολυδιάστατος, καλύπτοντας ένα µεγάλο εύρος στους τοµείς της γεωργίας και της κτηνοτροφίας που περιλαµβάνουν για παράδειγµα καλλιέργειες, φάρµες για την παραγωγή γαλακτοκοµικών, θερµοκήπια, φάρµες για την παραγωγή χοιρινού κρέατος, αλλά και την παραγωγή φυτών και δέντρων.
To Πανεπιστήµο Wageningen, όπου βρίσκεται η λεγόµενη “Food Valley”
Οι Ολλανδοί όµως δε µένουν µόνο στην παραγωγή, αλλά κοιτάζουν µπροστά. Και αυτό αντανακλάται στο γεγονός ότι διαθέτουν παγκοσµίως γνωστές υποδοµές για έρευνα και ανάπτυξη για τον αγροτικό τοµέα, µε επικεφαλής το Πανεπιστήµο Wageningen. Επίσης όχι τυχαία, η λεγόµενη “Food Valley” (κάτι αντίστοιχο της Silicon Valley στην Αµερική), βρίσκεται στην Ολλανδία. Με άλλα λόγια διαθέτει τον καλύτερα αναπτυγµένο τοµέα έρευνας πάνω στην αγροτική ανάπτυξη υποστηριζόµενο από την πανεπιστηµιακή κοινότητα. «∆εν έχουµε πολύ χώρο στην Ολλανδία», τονίζει ο Caspar Itz, εκπρόσωπος τύπου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. «Για το λόγο αυτό έπρεπε να επενδύσουµε στην καινοτοµία και στην έρευνα προκειµένου να µεγιστοποιήσουµε τα κέρδη µας από τη γεωργία».
Είναι χαρακτηριστικό ότι µερικές από τις κορυφαίες παγκοσµίως εταιρείες τροφίµων αποφάσισαν να εγκαταστήσουν τα τµήµατα Έρευνας και Ανάπτυξής τους στην Ολλανδία, επενδύοντας στη χώρα: η Danone στην Ουτρέχτη το 2013 άνοιξε ένα ολοκαίνουριο κέντρο που συµπυκνώνει την ευρωπαϊκή έρευνα στην κλινική διατροφή και στη διατροφή για παιδιά, η Heinz την ίδια χρονιά στην Nijmegen, αλλά και η Royal Friesland Campina δηµιούργησε ένα µεγάλο κέντρο έρευνας στο Wageningen.
2. Η Ολλανδία έχει ιδανικό κλίµα, γόνιµο έδαφος και ευνοηµένη γεωγραφική θέση.
Χέρι-χέρι µε την έρευνα και τις υποδοµές πάνε φυσικά και τα γεωγραφικά και κλιµατικά χαρακτηριστικά της Ολλανδίας που της δίνουν σοβαρό πλεονέκτηµα για την ανάπτυξη της γεωργίας. Πρόκειται για µία χώρα µε ήπιο κλίµα, αρκετές βροχές, στην καρδιά της Ευρώπης µε εδάφη κατάλληλα για καλλιέργεια.
3. Έχει πετύχει να ανανεώνει την αλυσίδα της αγροτικής παραγωγής.
Η Ολλανδία είναι πρωτοπόρος στο να επενδύει στην ανανέωση της αγροτικής της παραγωγής σε όλα τα στάδια και οι αγρότες είναι πλήρως συνεργάσιµοι σε αυτό το κοµµάτι. Με στόχο την παραγωγή τροφίµων, φυτών και λουλουδιών µε την καλύτερη δυνατή αναλογία ποιότητας/τιµής, η χώρα χρησιµοποιεί καινοτόµες και κοινωνικά υπεύθυνες, βιώσιµες και αειφόρες µεθόδους παραγωγής που εναρµονίζονται τόσο µε την αύξηση της ζήτησης όσο και µε την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και προσαρµόζονται στα εκάστοτε δεδοµένα.
4. Η Ολλανδία νοιάζεται για την αειφορία και την προστασία του περιβάλλοντος.
Το κέρδος είναι πάντα το ζητούµενο όταν όµως δεν θα υπάρχει αντικείµενο πώλησης δε θα υπάρχει κέρδος! Έτσι η καταστροφή του πλανήτη σηµαίνει µακροπρόθεσµα µείωση κερδών. Για το λόγο αυτό η αειφορία είναι µια λέξη που πλασαρίστηκε έντονα από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις όµως ελάχιστες το έκαναν πράξη. Η Ολλανδία είναι µία φωτεινή εξαίρεση που έχει επενδύσει και έχει πετύχει να µειώσει τη χρήση εντοµοκτόνων, φυτοφαρµάκων και αντιβιοτικών ώστε να δώσει στα εδάφη της το περιθώριο να είναι γόνιµα σε βάθος χρόνου, αλλά και στα ζώα της να είναι πιο υγιή.
Τι θα γίνει όταν θα εκλείψουν τα εύφορα εδάφη για καλλιέργεια; Η Ολλανδία έχει ήδη την απάντηση ή καλύτερα εφαρµόζει ήδη το µέλλον στις καλλιέργειες! Λέγεται “vertical farming” δηλαδή «κάθετη καλλιέργεια» που εφαρµόζεται σε χώρες εκτός Ευρώπης και για πρώτη φορά θα έρθει και στην Ευρώπη και ειδικά στην Ολλανδία. Τι είναι αυτό; Μα απλούστατα, από δω και πέρα τα λαχανικά µας θα καλλιεργούνται σε πολυώροφα κτίρια και όχι σε χωράφια µέσα στις πόλεις!
1Στην ολλανδική πόλη Dronten αυτό είναι από φέτος µια πραγµατικότητα. Το Staay Food Group είναι ένα εννιαόροφο κτίριο της εταιρείας Fresh Care Convenience µέσα στο οποίο καλλιεργούνται διάφορα είδη µαρουλιού. Κάθε όροφος του κτιρίου διαθέτει ειδικά σχεδιασµένους κλιµατικούς θαλάµους µε φωτισµό LED που µπορεί να παράξει 30,000 κοµµάτια µαρούλια την εβδοµάδα. Αυτός ο αριθµός είναι διπλάσιος σε σχέση µε την εβδοµαδιαία σοδειά σε παραδοσιακές φάρµες.
Η επένδυση στο κτίριο αγγίζει τα 8 εκατοµµύρια ευρώ κυρίως λόγω του κόστους του ειδικού φωτισµού. Και φυσικά πίσω από το φωτισµό δε θα µπορούσε να κρύβεται παρά µία άλλη µεγάλη ολλανδική εταιρεία, η Philips, η οποία ανέπτυξε ειδικούς λαµπτήρες που αλλάζουν χρώµα και επηρεάζουν τη γεύση, αλλά και την περιεκτικότητα των φυτών σε βιταµίνες. Η πρώτη σοδειά µε έτοιµες προς κατανάλωση σαλάτες θα σταλεί στη γερµανική αγορά και κατόπιν στα ολλανδικά σουπερµάρκετ.
Κάντε µου λίγο… αέρα!
Και αν στη χώρα µας µόλις τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να ξεφυτρώνουν οι ανεµογεννήτριες σαν τα µανιτάρια στα βουνά, στην Ολλανδία έχουν περάσει ήδη στο επόµενο στάδιο: ανεµογεννήτριες µέσα στη θάλασσα! Αντί η κυρίως χώρα να γίνει ένας απέραντος… ανεµόµυλος οι Ολλανδοί πλέον επενδύουν στις… offshore ανεµογεννήτριες που είναι εγκατεστηµένες µέσα στη θάλασσα. Έτσι και δεν ενοχλούνται οι κάτοικοί της, αλλά και υπάρχει ενεργειακή επάρκεια, ενώ παράλληλα η θάλασσα είναι απέραντη!
Ήδη το Μάιο, Ολλανδοί αξιωµατούχοι παρουσίασαν στο κοινό το µεγαλύτερο µέχρι στιγµής παγκοσµίως αιολικό πάρκο µε ανεµογεννήτριες στη θάλασσα, µε 150 τουρµπίνες που βρίσκεται στη Βόρεια Θάλασσα, 85 χιλιόµετρα µακριά από τις ακτές της χώρας και ονοµάζεται “Gemini”. Σε πλήρη λειτουργία το πάρκο παράγει 600 megawatts που δίνουν ρεύµα σε 785,000 νοικοκυριά. Από µόνο του αυτό το πάρκο καλύπτει το 13% του συνόλου της ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές της Ολλανδίας και θα συµβάλλει στο στόχο που έχει θέσει η χώρα ώστε µέχρι το 2020 το 14% της ενέργειάς της να προέρχεται από ανανεώσιµες πηγές όπως ο αέρας και ο ήλιος.
Και με την κτηνοτροφία τι γίνεται;
Μέρος της αγροτικής παραγωγής της Ολλανδίας είναι φυσικά και η κτηνοτροφία της. Η Ολλανδία υπολογίζεται ότι διαθέτει περί τα 2,5 εκατοµµύρια αγελάδες για να ανταποκριθεί στην αυξηµένη ζήτηση σε γάλα και γαλακτοκοµικά προϊόντα. Και ενώ πολλές φάρµες εφαρµόζουν πρωτοποριακές µεθόδους για την ταχύτατη συλλογή γάλακτος, το µεγάλο πρόβληµα που αντιµετωπίζει η χώρα είναι… η κοπριά. Ναι, µάλιστα! Τα ολλανδικά ζώα παράγουν τεράστιες ποσότητες κοπριάς που είναι πλούσιες σε φωσφορικά και νιτρικά άλατα, εξαιρετικά επιζήµια για τον υδροφόρο ορίζοντα.
Η ολλανδική κυβέρνηση προσπαθεί να µειώσει την παραγωγή κοπριάς επιβάλλοντας αυστηρά µέτρα στους κτηνοτρόφους, τους οποίους καλεί να µειώσουν τον αριθµό των ζώων που διαθέτουν και να περιορίσουν τις ποσότητες φωσφόρου στις τροφές των ζώων και σε όσους δεν συµµορφώνονται θα επιβάλλει αυστηρά πρόστιµα.
∆εν περιορίζεται όµως µόνο εκεί. Ήδη η ολλανδική κυβέρνηση ετοιµάζεται να επενδύσει 150 εκατοµµύρια ευρώ σε ένα φιλόδοξο project παραγωγής βιοαερίου µέσω της επεξεργασίας της κοπριάς µε συνεργάτες τους κτηνοτρόφους.
