Ήταν 14 Ιουνίου 1985, όταν πέντε συνολικά χώρες-μέλη της τότε Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ), η Γαλλία, η Γερμανία και τα κράτη του BENELUX (Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) υπέγραψαν στην πόλη Σένγκεν του Λουξεμβούργου την ομώνυμη συμφωνία.

Στόχος ήταν η προοδευτική κατάργηση των ελέγχων στα κοινά μεταξύ τους σύνορα, η καθιέρωση της ελεύθερης διακίνησης προσώπων (πολιτών-υπηκόων) μεταξύ των πέντε αυτών χωρών καθώς και η καθιέρωση της μεταξύ τους αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας.

Δώδεκα χρόνια αργότερα, η Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997) ενσωμάτωσε τη συμφωνία Σένγκεν στους θεσμικούς πυλώνες τη ΕΕ.

Σήμερα, 26 από τις 28 χώρες-μέλη της ΕΕ (αυτοεξαιρέθηκαν η Βρετανία και η Ιρλανδία) έχουν υπογράψει την προσχώρησή τους στον «Χώρο Σένγκεν».

Ωστόσο, η εφαρμογή της Συνθήκης Σένγκεν βρίσκεται ακόμη σε αναστολή σε κράτη-μέλη της ΕΕ, όπως η Βουλγαρία, η Κροατία, η Ρουμανία και η Κύπρος.

Το «κεκτημένο Σένγκεν»

Υπό τον όρο αυτό νοούνται όλα τα μέτρα, βάσει των οποίων καταργείται ο έλεγχος στα εσωτερικά σύνορα των χωρών και ενισχύεται η ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το πιο σημαντικό μέτρο που περιλαμβάνεται στο «κεκτημένο Σένγκεν» είναι η απαίτηση προς κράτη-μέλη που βρίσκονται γεωγραφικά στα εξωτερικά σύνορα τις ΕΕ προς τρίτες χώρες (στην περίπτωση αυτή εμπίπτει η Ελλάδα) να εξασφαλίζουν τη διενέργεια αποτελεσματικών ελέγχων και να καλύπτουν επαρκώς τη φύλαξη των μεθοριακών γραμμών.

Το σκεπτικό πίσω από αυτή την απαίτηση αφορά στην παρεμπόδιση της παράνομης μετανάστευσης, την πάταξη του trafficking, την καταπολέμηση της εμπορίας διακίνησης ναρκωτικών και του λαθρεμπορίου όπλων καθώς και άλλες παράνομες δραστηριότητες.

Πώς συνδέεται η Συνθήκη του Σένγκεν με τις συμφωνίες Δουβλίνο I, II και ΙΙΙ;

Επί της ουσίας ο επονομαζόμενος «Χώρος Σένγκεν» συνεπάγεται την εφαρμογή κοινών κανόνων για το άσυλο, οι οποίοι ορίζονται από τις Συνθήκες Δουβλίνο Ι, ΙΙ και ΙΙΙ.

Παράλληλα, προβάλλει το δικαίωμα των εκάστοτε εθνικών αστυνομικών αρχών να καταδιώκουν άτομα ακόμη και έξω από τα γεωγραφικά σύνορα της χώρας τους, αλλά και τον διαχωρισμό στα αεροδρόμια των πτήσεων από χώρες «εντός Σένγκεν» και χώρες «εκτός Σένγκεν».

Βάσει αυτού του διαχωρισμού αυτού, καταρτίζεται μια κοινή λίστα χωρών, οι πολίτες των οποίων χρειάζονται βίζα.

Εξάλλου, η συνθήκη προβλέπει τη δημιουργία του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν (SIS), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στις αστυνομικές αρχές όλων των χωρών-μελών να διαμοιράζονται πληροφορίες για καταζητούμενα ή ανεπιθύμητα πρόσωπα, αλλά και να συντονίζουν τις ενέργειές τους για την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών.