Κοιμητήρια Κρηστώνης – 659 νεκροί Βρετανοί στρατιώτες του Α΄ Π.Π.

Ένα ατελείωτο νεκροταφείο η Ευρώπη με την λήξη του Μεγάλου Πολέμου. Ελάχιστοι από τους νεκρούς ενταφιάστηκαν και οι περισσότεροι βρίσκονται ακόμη στα πεδία των μαχών, θαμμένοι στην ανωνυμία ομαδικών τάφων.

Ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ Νίκος Πιτσιακίδης, αγγίζει μια ευαίσθητη ιστορία στο στρατιωτικό νεκροταφείο της Κρηστώνης, ένα από τα τρία κοιμητήρια που βρίσκονται στον νομό Κιλκίς, μαζί με εκείνα στην Δοϊράνη και στο Πολύκαστρο.

Ένας κωνικός τύμβος ξεχωρίζει από μακριά στο σημείο που έχει δημιουργηθεί επάνω σε ένα μικρό λόφο, γύρω από τον οποίο διεξήχθησαν οι πιο σκληρές μάχες του Μακεδονικού Μετώπου, από τον Οκτώβριο του 1915 έως τον Σεπτέμβριο του 1918, όπως αναφέρει ο Βλάσης Βλασίδης καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Βρετανικά και Γαλλικά στρατεύματα δημιούργησαν το Μέτωπο με σκοπό να δώσουν διέξοδο σωτηρίας στον σερβικό στρατό που είχε δεχθεί το “πισώπλατο χτύπημα” των Βουλγάρων και να αντιμετωπίσουν τα στρατεύματα των Κεντρικών Δυνάμεων, της Γερμανίας, της Αυστροουγγαρίας, της Βουλγαρίας και της Τουρκίας.

«Στο μνημείο μνημονεύονται τα ονόματα των 10.282 νεκρών Βρετανών που έχουν ταφεί σε πολλά νεκροταφεία και μαζί τους βρίσκονται θαμμένοι και Έλληνες».

Τον Σεπτέμβριο του 1918 ξεκίνησε μια επίθεση από την Καλή Πεδιάδα της Αριδαίας (κοντά στα λουτρά Πόζαρ), οι σύμμαχοι προέλασαν, οι Βούλγαροι υποχώρησαν και σε δυο μήνες στις 11 Νοεμβρίου υπεγράφη ανακωχή και έτσι έκλεισε το κεφάλαιο του πολέμου, όπως αναφέρει ο κ. Βλασίδης.  

Οι ξένοι δεν λησμονούν και τιμούν τους νεκρούς τους ακόμη και αν πρόκειται για τα δισέγγονα εκείνων των πεσόντων. Κάθε χρόνο δεκάδες επισκέπτες από το Ηνωμένο Βασίλειο και τις χώρες της Κοινοπολιτείας φτάνουν στα συμμαχικά νεκροταφεία για να κρατήσουν στην μνήμη τα πρόσωπα εκείνων που χάθηκαν, να ευχαριστήσουν για την θυσία τους και να μεταλαμπαδεύσουν την ιστορική μνήμη.

Ως κομμάτι της Ελληνικής, της Ευρωπαϊκής και της Παγκόσμιας ιστορίας ο χώρος αποτελεί πολύτιμή κληρονομιά. Αυτό που στην σύγχρονη εποχή αποκαλείται θεματικός τουρισμός και τον οποίο η Σοφία Μπουρνατζή σύμβουλος τουριστικού μάρκετινγκ, θεωρεί πολλαπλά ωφέλιμο για την περιοχή.

Είναι ο τουρισμός της ιστορικής μνήμης, διότι οι απόγονοί τους τούς επισκέπτονται. «Υπάρχουν πολλά μνημεία και η προβολή τους ξεκίνησε με στόχο να ενταχθούν σε τουριστικές περιηγήσεις και μπορεί να επεκταθεί σε περισσότερες χώρες από εκείνες που έχουν τους νεκρούς τους ενταφιασμένους εκεί». Ο τόπος είναι περισσότερο γνωστός στους Βρετανούς, οι οποίοι έχουν δημιουργήσει ειδικό Οργανισμό για τα νεκροταφεία του Α΄ΠΠ. Ήδη οι τουριστικοί πράκτορες περιλαμβάνουν τα κοιμητήρια στους οδηγούς και στα προγράμματα των περιηγήσεων των επισκεπτών. Ακόμη και αν δεν υπήρχε η τουριστική προβολή ο χώρος είναι ένα αποθετήριο μνήμης. Η ζωντανή ιστορία.

Στις αμέτρητες πλάκες, ονόματα τόσο οικεία: στρατιώτης Θεοδωράκης Αντώνιος- Μεραρχία Κρητών, έπεσε 5 Σεπτεμβρίου 1918, στρατιώτης Κανδαράκης Αντώνιος- Μεραρχία Σερρών, έπεσε 5 Σεπτεμβρίου 1918, στρατιώτης Γεωργίου Παναγιώτης, την ίδια ημέρα. Ήρωες που έφυγαν για το μέτωπο γνωρίζοντας ότι πιθανότατα δεν θα επέστρεφαν. Δεν λιποτάκτησαν, δεν παραδόθηκαν, δεν ταπεινώθηκαν, δεν πρόδωσαν.

Όμως η θλιβερή αλήθεια για τα θύματα του Α΄ΠΠ αφορά και έναν τεράστιο αριθμό ανθρώπων που πέθαναν από την “Ισπανική” γρίπη, που έφτασε και στην Ελλάδα (έτσι επικράτησε να λέγεται για λόγους λογοκρισίας εν καιρώ πολέμου). Διόλου τυχαία  εξαπλώθηκε από το στρατόπεδο εκπαιδεύσεως Camp Funston στο Κάνσας σχεδόν ταυτόχρονα με την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο στις 6 Απριλίου 1917. Η γρίπη μεταφέρθηκε με τα πλοία που κουβαλούσαν τον αμερικανικό στρατό στην Γαλλική Βρέστη, λίγες ημέρες μετά την παραίτηση του Τσάρου Νικολάου από τον θρόνο στις 15 Μαρτίου. Στην ιστορία δεν υπάρχουν συμπτώσεις, όπως μπορεί να τεκμηριώσει η επίμονη έρευνα. Ένας μετριοπαθής απολογισμός ανεβάζει τους νεκρούς Αμερικανούς στρατιώτες από την γρίπη στις 45.000, ενώ οι νεκροί Αμερικανοί πολίτες από την επιδημία ξεπέρασαν τις 675.000.     

Η ιστορία δεν αφήνει εκκρεμότητες. Μπορεί ο βαρώνος Otto von Rosen, ο Maximilian Karl Wilhelm πρίγκιπας του Ratibor και πολλοί άλλοι λιγότερο ή περισσότερο γνωστοί να διέφυγαν από την λογοδοσία, αλλά ακόμη και οι πλέον εφησυχασμένοι από τους κατασκευαστές της άγνοιας θα έπρεπε να διαβάσουν την έρευνα του Γερμανού μοριακού βιολόγου Erhard Geißler και τις αποκαλύψεις του για την υπόθεση, που δημοσιεύτηκαν το 1998.[1] Και ήταν μόνο το έναυσμα για την έρευνα, η αρχή. Σε 50.000.000 (κατ’ άλλους 100.000.000) ανέρχονται οι νεκροί της επιδημίας. Ένα έγκλημα για το οποίο δεν έχουν αποδοθεί ευθύνες, αλλά ποτέ δεν είναι αργά.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι ΗΠΑ έχουν κάθε λόγο να αναζητήσουν στα αρχεία τα στοιχεία που θα βάλουν στις ράγες την εκτροχιασμένη ιστορική αλήθεια και θα αποδώσει δικαιοσύνη για εκατομμύρια αδικοχαμένους νεκρούς.

[1] ^{Erhard Geißler, Biologische Waffen – nicht in Hitlers Arsenalen. Biologische und Toxin-Kampfmittel in Deutschland von 1915 bis 1945 (= Studien zur Friedensforschung. Band 13). Lit, Münster 1999,}

^{Rotz und Milzbrand,  DER SPIEGEL 19.07.1998, 30/1998, https://www.spiegel.de/politik/rotz-und-milzbrand-a-992a9fec-0002-0001-0000-000007938131?context=issue}